تلخندهای سیاسی آغاز سال جدید

به گزارش «راهبرد معاصر»؛ عجیب پردازی (Grotesque) نوعی طنز در ادبیات و هنر است که بسیار به طنز سیاه شباهت دارد. در لغت هر چیز تحریف شده، زشت، غیرعادی، خیالی یا باورنکردنی را «عجیب‌پردازی» یا عجیب و غریب می‌گویند. با ذکر این مقدمه، در اینجا به چهار مورد از طنز‌های عالم سیاست اشاره می‌گردد:

مخالف سرسخت «تعرفه تجاری» به دوستدار آن بدل می‌شود

پس از مدت ها لفاظی و تهدید برای وضع تعرفه بر کالاهای وارداتی به آمریکا، بالاخره دونالد ترامپ، رئیس جمهور آمریکا با تصویب تعرفه‌ها، در مراسمی در باغ رز کاخ سفید اعلام کرد، «این اعلامیه‌ استقلال ما است». او پوستر حاوی تعرفه‌های متقابل، شامل ۳۴ درصد بر چین و ۲۰ درصد بر اتحادیه‌ اروپا را به‌عنوان پاسخی به تعرفه‌های وضع‌شده بر کالاهای آمریکایی به نمایش گذاشت.

اینک ترامپ با یک امضا، آمریکا را از دوران نئولیبرالیسم اقتصادی به دوران نئومرکانتیلیسم برمی‌گرداند و این نشان دهنده چرخشی کامل در بنیان‌های اقتصادی آمریکاست

در این پوستر فهرست تعرفه‌های متقابل آمریکا برای شرکای تجاری‌اش قابل مشاهده بود؛ اما ازجمله‌ مهم‌ترین کشورها غیر از چین و اتحادیه‌ اروپا، می‌توان به تعرفه‌های ۳۲ درصدی تایوان، ۲۴ درصدی ژاپن، ۲۵ درصدی کره‌جنوبی، ۲۶ درصدی هند و ۱۰ درصدی انگلیس اشاره کرد. در فهرست کشورها، نام ایران نیز با تعرفه‌ متقابل ۱۰ درصدی به‌چشم می‌خورد.

طنز ماجرا اینجاست که آمریکا پس از جنگ جهانی و در کنفرانس برتون وودز، به عنوان بنیان‌گذار سازمان تجارت جهانی به حساب می‌آید و مهم ترین اصل این سازمان مبارزه با تعرفه‌های تجاری است.

در واقع آمریکا با این نقض غرض آشکار، حالا بدل به یکی از دشمنان سازمان تجارت جهانی شده است و این به معنای پشت پا زدن به همه اصولی است که سال‌ها برای کشور‌های دیگر در قالب توصیه به ترویج تجارت آزاد دیکته می‌کرد.

اینک ترامپ با یک امضا، آمریکا را از دوران نئولیبرالیسم اقتصادی به دوران نئومرکانتیلیسم برمی‌گرداند و این نشان دهنده چرخشی کامل در بنیان‌های اقتصادی آمریکاست.

حقوق بشر، مضحکه دست قدرت‌ها

نوامبر ۲۰۲۴ دیوان کیفری بین‌المللی که قبلاً فقط کشور‌های ناهمسو مثل سوریه، سودان و روسیه را هدف گرفته بود، بالاخره در اقدامی متفاوت بنیامین نتانیاهو، نخست وزیر رژیم صهیونیستی را به جنایت جنگی محکوم کرد. این حکم، پیامد نسل کشی گسترده مردم غزه و استفاده از ابزار گرسنگی علیه مردم غیر نظامی صادر گردید. بر اساس این محکومیت، در صورت سفر به کشور‌های عضو این دیوان، نتانیاهو باید دستگیر و تحویل محاکم بین المللی شود. 

با این وجود نخست وزیر رژیم صهیونیستی به همراه همسرش، در سفری رسمی وارد مجارستان شد و مورد استقبال مقامات این کشور اروپایی قرار گرفت. با توجه به اینکه مجارستان به خاطر عدم دستگیری نتانیاهو ناقض حکم دیوان بین‌المللی کیفری محسوب می‌شود، این کشور اعلام کرده است دیگر تمایلی به ادامه عضویت در این دیوان را ندارد.

این در حالی است که همزمان، شورای حقوق بشر سازمان ملل ۱۴ فروردین با تصویب قطعنامه‌ای مأموریت هیئت حقیقت‌یاب درباره ایران را تمدید کرد و گسترش داد.

این هیئت حقیقت‌یاب درباره ایران در واکنش به وقایع سال ۱۴۰۱ تشکیل شده بود. هر چند نهاد‌های حقوق بشری غربی تا پیش از این هم اعتبار چندانی در منظر کشور‌های جهان نداشتند، اما این اقدام مجارستان به طور آشکاری نشان داد که حقوق بشر تنها یک ابزار سیاسی برای اعمال فشار با کشور‌های ناهمسو با غرب است و هیچ کارکرد موثری در راستای اهداف اعلامی خود برای صیانت از حقوق بشر ندارد.

مضحک تر اینکه مجارستان به‌عنوان یکی از اعضای مؤسس دیوان بین‌المللی کیفری موظف است هر شخص تحت حکم دادگاه را دستگیر و تحویل دهد، اما ویکتور اوربان نخست وزیر مجارستان پس از صدور این حکم، آن را «بی شرمانه، بدبینانه و کاملا غیرقابل قبول» خواند.

پیشتر هم ترامپ اندکی پس از آغاز به کار، دادستان دادگاه لاهه و هر کشوری که از تحقیقات مربوط به رژیم صهیونیستی یا متحدانش حمایت می کرد را تحریم کرد. این جاست که وضعیت حقوق بین‌الملل و حقوق بشر در نظام بین‌الملل امروزی،  باز هم جمله معروف کتاب «قلعه حیوانات» را به ذهن متبادر می‌‌کند که می‌گفت، «همه در برابر قانون برابرند، اما بعضی برابرترند».

تهدید نظامی ایران برای توافق هسته‌ای

این روزها آمریکا و شخص ترامپ، به طور مداوم جمهوری اسلامی ایران را به بمباران مراکز هسته‌ای در صورت عدم مذاکره در این باره تهدید می‌کنند. این در حالی است پس از سالها مذاکرات فشرده و پر تنش، ایران به توافق هسته‌ای با کشور‌های 1+5 دست یافته بود. سال ۲۰۱۷ ترامپ بدون هیچ دلیل حقوقی و تنها به دلیل از بین بردن میراث دیپلماسی باراک اوباما، یک طرفه از برجام خارج شد.

تا آن زمان آژانس بین‌المللی انرژی اتمی به عنوان متولی توافق شده طرفین برای نظارت بر فعالیت‌های هسته‌ای ایران، 11 مرتبه بر پایبندی ایران به تعهداتش صحه گذاشته بود. حتی بعد از خروج آمریکا، ایران خلاف انتظار غرب در برجام باقی ماند و با دیگر طرف‌ها ادامه داد. اینکه ترامپ این واقعه که زمان زیادی هم از آن نگذشته است را کاملا نادیده می‌گیرد و قصد دارد با تهدید نظامی، مسیری که یک بار طی شده را دوباره از سر بگیرد، مصداق بارز «عجیب‌ پردازی» است.

حتی مذاکره کننده ارشد وقت که در آن ایام به تداوم برجام و امضای جان کری، وزیر امور خارجه اسبق امریکا اعتماد زیادی داشت، به تازگی با یادآوری خروج ترامپ از برجام، در سخنرانی ای گفت: روی کلمه به کلمه برجام مذاکره شد، ولی ترامپ یکباره چیزی را امضا می‌کند و می گوید همه آن باطل است. با این آدم اصلا می شود مذاکره کرد؟

حالا ترامپ همزمان که نامه نگاری می‌کند و تمایل به مذاکره نشان می‌دهد، هواپیماهای «B۲» را به پایگاه نظامی دیه‌گو گارسیا می‌فرستد تا به زعم خود برای دیپلماسی از پشتوانه زور استفاده کرده باشد.

احیای دوباره مذاکرات هسته‌ای برای ترامپ ظاهراً فقط از این جهت مهم است که توافق با ایران به نام خودش ثبت گردد، وگرنه چنین توافقی قبل‌تر حاصل شده بود و این دوباره‌کاری هیچ منطق و توجیهی نخواهد داشت.

اما اگر ترامپ خود را به فراموشی زده است، ما نباید فراموش کنیم که چه بر برجام رفت و چگونه شد. کما اینکه رهبر معظم انقلاب اسلامی در سخنرانی بهمن ماه سال گذشته فرمودند: «...از این تجربه استفاده کنیم. امتیاز دادیم، مذاکره کردیم، امتیاز دادیم، کوتاه آمدیم، اما نتیجه‌ای که مقصودمان بود به دست نیاوردیم. همین معاهده را هم با همه این نقص‌هایی که داشت طرف مقابل خراب کرد، نقض کرد، پاره کرد. با یک چنین دولتی مذاکره نباید کرد، مذاکره کردن عاقلانه نیست، هوشمندانه نیست، شرافتمندانه نیست».

احیای دوباره مذاکرات هسته‌ای برای ترامپ ظاهراً فقط از این جهت مهم است که توافق با ایران به نام خودش ثبت گردد، وگرنه چنین توافقی قبل‌تر حاصل شده بود

در طنز سیاسی دیگر، خبرنگاری از ترامپ درباره موضوع ادعایی استفاده روسیه از پهپاد‌های ایران در اوکراین می‌پرسد. فارغ از پاسخ آشفته‌ای که ترامپ به او ارائه می‌کند، «عجیب نمایی» این جاست که آمریکا سالهاست انواع و اقسام تسلیحات کشتار و نابودی را در اختیار کشور‌های جهان قرار داده است؛ ازجمله همه تسلیحاتی که رژیم صهیونیستی در راستای جنایت علیه بشریت و نسل کشی به کار می‌گیرد. اما آنها ظاهراً ایرادی ندارد و مسأله، تنها مختص ایران است که باید به آن پرداخته شود.

به هر روی با به حاشیه رفتن منطق و تعقل از سویی و جولان تمنیات مبتذل انسانی در سیاست بین‌الملل، این گونه طنز‌های تلخ به کرات نمود پیدا خواهند کرد و نمونه‌های مورد اشاره، تنها بخش کوچکی از مواردی بود که در ابتدای سال جدید رخ داده‌اند.